Extraits d’écrits

Extraits d’écrits qui relatent la vie de la commune 

“Vers ce temps, l’église Nostre dame de Capet Hyrlani, ou de Capitelan, fut aussy donnée à St Florent, et la dixme d’iceluy lieu par une certaine nommée Domitie, avec authorité de ses enfans, et autres.”

Extrait d’une traduction du 17ème siécle en français, concernant la fondation du prieuré de Castillon sur Dordogne

Source : (Bibliothèque nationale, extrait d’un mss. provenant de la Bibliothèque de St Germain des Prés, cottéHist. de St Florent de Saumur, 1 vol. in 4°, f° 178 v°, et 179).

*******

“Donation à Saint-Florent, par un moine appelé Guillaume, de tout son droit sur la chapelle de Montravel, avec l’autorisation, donnée à trois reprises différentes, des seigneurs dont elle dépendait. L’un de ceux-ci reçut des moines un anneau valant 10 sous, et ses deux neveux eurent 7 sous “(1)

 Donationem sciant presentes atque posteri factam de capella de Monte Revello, quam Guillelmus monacus, cujus tunc temporis erat, auctorizavit Deo et Sancto Petro atque Sancto Florencio; et hoc fecit auctoritate omnium dominorum de quibus ipse eam tenebat, quando se fecit monachum S. Florencii. Et postea, si bene ipsi non firmaverant, iterum donaverunt, in presencia Guillelmi monachi atque Constantini, propter illorum animas et parentum suorum: atque hoc confirmaverunt seniores de Monte Revello. Atque deinde fuit tercium donum factum, in presencia Raimundi, ipsius ecclesie capellani; et propter hoc extremum, eo quod bene fuisset observatum, frater Rogerius atque predictus Constantinus Gosfrido Rotberto quemdam anulum,valentem decem solidos munaverunt, et Arnaldo atque Raimundo, nepotibus ejus, septem solidos. Hoc autem fuit factum in curia Bosonis Vetuli, de ipso castello; et fuerunt testes de hoc: Aymericus …, et domnus Lecterius, atque Petrus Rannulfus, et Guillelmus Grimoardus, atque ….. is. Et hoc donum, quod tot vicibus est donatum, ille qui amplius voluerit Sancto Florencio abstraere, auctorizamus ut ipse sit maledictus, et, anathematizatus de Patre et Filio, et Spiritu Sancto. Fiat. Amen.

 (1)     Sommaire fait par Dom Huynes:

“Capellam de Monte Revello Guillelmus monachus, cujus tunc temporis erat auctorizavit Deo et Sancto Petro atque Beato Florentio; et hos fecit auctoritate omnium dominorum de quibus eam tenebat, quando se fecit monachum Sancti Florentii. Haec donatio tertio firmata fuit ab his qui de ea calumniam faciebant.”

****

 

“Don par une dame, nommée Domitie et par ses fils, de la moitié de l’église et de celle de la dime de la Chapelle Irland, plus d’une terre près d’un fossé débouchant dans la Lidoire. Deux quarts dans la dime de ladite église furent depuis donnés aux moines “(1). 

Nos dominis Constantinus atque frater Frogerius, Dei gracia monachi Sancti Petri et Sancti Florencii, notum volumus esse cunctis presentibus atque posteris quia domina Domitia, cum auctoritate filiorum suorum, scilicet Petri Gombaudi et Poncii de Sancto …. et Guillelmi Gombaudi et Raimundi Gombaudi, dedit Deo et Sancto Florencio medietatem ecclesie et medietatem decime quam dicunt Capellam Irlandi, pro anima sua atque parentum suorum et cognatorum, et terram ex magno fossario usque ad ruvellum cum aqua decurrente; et currit in aquam que dicitur Lidoria Et Aymericus et frater ejus …. eorum dederunt quartam partem decime ejusdem ecclesie; et mater Aizerii …. , dedit et aliam quartam partem, cum auctoritate filiorum suorum.

 (1)     Sommaire fait par Dom Huynes:

“Donatio decimae quam dicunt Capella Irlandi [quae] data fuit Sancto Florentio a quadam Domitia, cum auctoritate filiroum suorum, et ab aliis.”

 ****

“Renonciation par Arnaud Ponce et ses frères aux prétentions qu’ils avaient élevées sur le fief presbytéral de l’église de Saint-Pierre et Sainte-Marie de la Chapelle [Irland]; et donation de trois mesures de vignes, près du monastère de Mont-Caret, à raison de 10 sous reçus du prieur Froger.”

 Sciant presentes et futuri quia omnem illam calumpniam quam miterre solebat Arnaldus Poncius et fratres ejus in  ecclesia Sancti Petri et Sancte Marie de Cappella, videlicet in presbitari feuo, gurpivit ipse et Poncius frater ejus, quando mocio fuit Panix (1); necnon et tres metailladas vinee que erant sub monasterio, annuente Guillelmo, dederunt pro animabus suis, accipientes a monachis decem solidos in caritate. Legates testimonii: Frogerius, qui tunc prioratum regebat, et Gaucelinus fictor et Benardus fictor et Bernardus pelletarius et alii multi.

 (1)     Nom douteux.

****

 

1173-1185 – Charte de Guillaume 1er, archevêque de Bordeaux. Après mûr examen d’un procès porté devant lui, il déclare que la présentation de la Chapelle-Arland appartient non à son archidiacre de Blaye ou à l’archiprêtre d’Entre-Deux-Mer, mais au prieur de Montcaret; et il énumère ce que celui-ci a droit de lever sur ladite chapelle (1).

 

De presentatione capellani de [capella Arlandi a priore] (2) Montcareth.

 Guillelmus Dei gratia Burdegalensis archiepiscopus, universis ad quos littere presentes pervenerint, in Domino salutem. Controversia erat inter archidiaconum nostrum de Blavia et archipresbiterum de Inter Dordoniam (3) et priorem de Montkarath, super presentatione capellani eccelsie Sancte Marie de Capella Arlandi. Siquidem proponebat prior de Montkareth quod capellani presentatio ad eum pertinebat; quod archidiaconus et archipresbiter contradicebant et inficiebantur. Tandem causa adducta est ante nos; et cum diu ventilata fuisset, cognovimus quod ad jam dictum priorem supranominate ecclesie presentatio capellani pertineret.

Noverint igitur qui lecturi sunt quoniam presentationem illam priori de Montkareth in perpetuum concessimus, salvo jure nostro et ministrorum nostrorum. Proventus autem quos prior ex eadem capella debet perciper presenti cartula duximus annotandos, scilicet: medietatem panum et IV denarios in Natali Domini; in Pascha duos panes et II denarios; in Penthecoste duos panes et II denarios; in Assumptione beate Marie duos panes et II denarios; in festo Omnium Sanctorum duos panes et II denarios.

Ut autem hec nostre concessionis pagina inconcussa permaneat, sub scriptis eam adornari et sigilli nostri auctoritate confirmari precepimus. Testes: Raimundus archidiaconus Blaviensis, Petrus archipresbiter de Inter Duo Maria, abbas Sancti Emiliani Guillelmus, Helias prior Castellionis, Guillelmus prior de Montkareth.

 

(1)     Livre Rouge, fol. 43. Il n’y en a qu’une analyse dans Lespine, vol. 33, p 70. Cette charte a été publiée dans le tome VIII des Archives historiques de la Gironde, p 300.

(2)     Addition faite, entre crochets, pour regulariser la rubrique.

(3)     Plus loin Inter Duo Maria.

***

 

Extraits : Chartes d’un parchemin très endommagé représentant le “Roolle ancien pour le prieuré de Mont-Caret”

Source : CHARTES ANCIENNES DE SAINT-FLORENT PRES SAUMUR pour le Périgord (1080-1186) par P. Marchegay. Extrait du Bulletin de la société historique et archéologique du Périgord, Tome VI, 1879 (BnF, Gallica N° N0034210)